یک رابطه فرا اجتماعی چیست؟
رابطه فرا اجتماعی یک رابطه یک طرفه است که کاربر رسانه با یک شخصیت رسانه ای درگیر می شود.
کاربران رسانهها میتوانند با افراد مشهور، شخصیتهای تخیلی لایو اکشن، اینفلوئنسرهای رسانههای اجتماعی، شخصیت های متحرک و هر شخصیت دیگری که از طریق رسانهها از جمله فیلمها، برنامههای تلویزیونی، پادکستها، برنامههای گفتگوی رادیویی، یا پلتفرمهای رسانههای اجتماعی با آن مواجه میشوند، روابط فرااجتماعی برقرار کنند. توییتر، اینستاگرام یا تیک تاک.
در حالی که تحقیق در مورد روابط فرااجتماعی معمولاً بر پیوندهای دوستی بین یک کاربر رسانه و یک شخصیت رسانه ای مورد علاقه متمرکز است، کاربران رسانه ممکن است روابط اجتماعی منفی و حتی روابط فرااجتماعی عاشقانه را با چهره های مختلف رسانه ایجاد کنند.
تاریخچه روابط فرا اجتماعی
دونالد هورتون و آر. ریچارد وول مفهوم روابط فرااجتماعی را در سال 1956، زمانی که مقاله مهم خود را با عنوان “ارتباطات جمعی و تعاملات فرا اجتماعی: مشاهداتی در مورد صمیمیت از راه دور” در مجله روانپزشکی منتشر کردند، آغاز کردند.
همانطور که از عنوان مقاله پیداست، در کنار روابط فرا اجتماعی، هورتون و وول مفهوم تعامل فرااجتماعی را نیز معرفی کردند، که آن را به عنوان تقریب «دادن و گرفتن مکالمه» بین کاربر رسانه و شخصیت رسانه تعریف کردند.
بر خلاف روابط فرا اجتماعی که فراتر از یک تعامل رسانه ای است و از نظر روانی بسیار شبیه به یک رابطه واقعی عمل می کند.
تعاملات فرا اجتماعی به طور انحصاری در حین تعامل با یک شخصیت از طریق رسانه ها صورت می گیرد و از نظر روانی شبیه به تعاملات رو در رو در زندگی واقعی است.
برای مثال، اگر هنگام تماشای شخصیتهای Friends که با هم در Central Perk وقت میگذرانند، احساس میکنید که یکی از باندها هستید، یک تعامل فرا اجتماعی را تجربه میکنید. اگر بعد از پایان قسمت به ریچل، چندلر، مونیکا یا یکی از اعضای دیگر گروه فکر کنید، شاید حتی به رفتار آنها در سریال اشاره کنید که گویی کسی هستند که شما می شناسید، شما یک رابطه فرااجتماعی با آن شخصیت دوستان دارید.
علیرغم تفاوتهای بین این مفاهیم، محققان اغلب از ایدههای تعاملات فرا اجتماعی و روابط فرا اجتماعی به جای یکدیگر استفاده میکنند که منجر به سردرگمی در ادبیات تحقیق میشود. با این حال، اخیراً محققان به این نتیجه رسیده اند که اگرچه تعامل فرا اجتماعی و روابط فرا اجتماعی مرتبط هستند، اما مفاهیم متمایز هستند.
بعلاوه، مفهوم ارتباطات فرا اجتماعی توسط روانشناس رسانه ای گیل استور بسط داده شده است تا دلبستگی های فرااجتماعی را نیز در بر گیرد. بر اساس نظریه دلبستگی که توسط بولبی ابداع شد، پیوندهای عمیقی را که بین مراقبان و کودکان و همچنین بین شرکای عاشقانه شکل میگیرد، توصیف میکند، دلبستگی فرااجتماعی زمانی اتفاق میافتد که یک رسانه «شخصی به منبع آسایش، احساس امنیت و پناهگاه امن تبدیل شود».
مانند تعاملات و روابط فرا اجتماعی، دلبستگیهای فرا اجتماعی مشابه دلبستگیها در زندگی واقعی عمل میکنند و بنابراین، یکی از مؤلفههای مهم دلبستگیهای فرا اجتماعی، نزدیکجویی است.
با این حال، به جای تعامل مستقیم، نزدیکی در دلبستگیهای فرا اجتماعی از طریق ابزارهای واسطهای حاصل میشود، مانند تماشا و تماشای مجدد شخصیتهای تخیلی خاص در یک فیلم یا برنامه تلویزیونی یا همگام شدن با حسابهای رسانههای اجتماعی شخصیتهای رسانهای.
روابط فرا اجتماعی چگونه شکل می گیرد؟
مانند روابط حضوری، روابط فرا اجتماعی زمانی شروع می شود که کاربر رسانه با یک شخصیت رسانه ای آشنا می شود. اگر شخص احساسی ایجاد کند که باعث شود کاربر رسانه فراتر از تعامل درباره آنها فکر کند، تعاملات فرا اجتماعی می تواند به یک رابطه فرا اجتماعی منجر شود.
به نوبه خود، روابط فرا اجتماعی را می توان با تعاملات فرا اجتماعی بیشتر تقویت کرد. گاهی اوقات منجر به وابستگی فرا اجتماعی می شود.
علاوه بر این، اگر رابطه فرا اجتماعی پایان یابد، یا به این دلیل که شخصیت رسانه ای بمیرد، یا سریالی که در آن ظاهر می شود به پایان برسد، یا کاربر رسانه تصمیم بگیرد که دیگر نمی خواهد با شخصیت رسانه ای ارتباط برقرار کند، کاربر رسانه می تواند از هم پاشیده شود.
تحقیقات نشان داده است که افراد به از دست دادن یک رابطه فرا اجتماعی به روش هایی مشابه از دست دادن یک رابطه اجتماعی واکنش نشان می دهند. به عنوان مثال، وقتی برنامه تلویزیونی Friends به پایان رسید، آنهایی که قوی ترین روابط فرا اجتماعی را با یکی از شخصیت ها داشتند، بیشترین ناراحتی را نشان دادند.
چرا ما روابط فرا اجتماعی ایجاد می کنیم؟
در ابتدا ممکن است عجیب به نظر برسد که کاربران رسانهها علیرغم عدم وجود روابط متقابل، روابط فرا اجتماعی برقرار میکنند، اما مهم است که به یاد داشته باشیم که انسانها از نظر تکاملی برای ایجاد ارتباطات اجتماعی طراحی شدهاند. رسانهها تحولی نسبتاً جدید در تاریخ بشر هستند و هنوز تأثیر زیادی بر تکامل ما نداشتهاند، در عوض، ویژگیهای اجتماعی که برای اطمینان از ایجاد روابط بینفردی ایجاد کردهایم، به استفاده از رسانهها نیز تعمیم داده شدهاند.
به ویژه، انسان ها تمایل دارند به چهره و صدای سایر انسان ها توجه ویژه ای داشته باشند. برای قرنها، تنها چهرهها و صداهایی که مرتباً با آنها روبرو میشدیم، چهرهها و صداهایی بودند که در زندگی روزمره ما وجود داشت. این وضعیت از اوایل قرن بیستم با ظهور رادیو و فیلمها تغییر کرد، و زمانی که تلویزیون به طور گسترده در دسترس قرار گرفت، تعداد چهرهها و صداهایی که میتوان از طریق رسانهها با آنها آشنا شد بهطور تصاعدی افزایش یافت.
با این حال، مغز ما هرگز برای تمایز بین افرادی که از طریق رسانه ها می بینیم و می شنویم و کسانی که در زندگی واقعی خود می بینیم و می شنویم، تکامل نیافته است. بنابراین، ما این برخوردها را به همین ترتیب پردازش و پاسخ می دهیم. منجر به پدیده های فرا اجتماعی در تمام اشکال آن می شود.
در نتیجه، در حالی که پژوهشهای روانشناختی گاهی تلاش کردهاند تا روابط فرا اجتماعی را آسیبشناسی کنند، اکثر محققان اکنون موافق هستند که درگیر شدن در ارتباطات فرا اجتماعی طبیعی است و کاری که اکثر کاربران رسانهها انجام میدهند. علاوه بر این، اکثر مردم میدانند که روابط آنها با چهرههای رسانهای واقعی نیست، حتی اگر این دانش مانع از آن نمیشود که گویی چنین واکنشی نشان دهند.
تأثیر روابط فرا اجتماعی
تحقیقات نشان داده است که روابط فرا اجتماعی می تواند به روش های مختلفی بر کاربران رسانه ها تأثیر بگذارد. در بررسی اخیر ادبیات، لیبرز و شرام دریافتند که اگر فردی با یک شخصیت رسانه ای ارتباط فرا اجتماعی داشته باشد. آن شخصیت می تواند بر دیدگاه های سیاسی و تصمیمات رأی گیری، رفتار خرید، نگرش در مورد کلیشه های جنسیتی و اعتماد او به گروه های مختلف مردم مانند دانشمندان تأثیر بگذارد.
این تأثیر بسته به مثبت یا منفی بودن رابطه فرا اجتماعی با چهره رسانه ممکن است مثبت یا منفی باشد. در یک نکته خوش بینانه تر، ارتباطات فرا اجتماعی می تواند اعتماد به نفس را افزایش دهد، باور فرد را در مورد خودکارآمدی خود بهبود بخشد، و منجر به احساس تعلق قوی تر شود.
انزوای ناشی از دستورات قرنطینه ای صادر شده در طول همه گیری کووید-19، علاقه به نقش رحم جایگزین اجتماعی را که چهره های رسانه ای می توانند ایفا کنند. افزایش داده است.
اگرچه تحقیقات در مورد این موضوع محدود است، اما به نظر میرسد افرادی که در حین تعطیلی، رسانههای اجتماعی دیگری نداشتند. برای ارضای نیاز خود به تعامل و ارتباط، به شخصیتهای تلویزیونی و سینمایی و رسانههای اجتماعی آنلاین روی آوردند. بنابراین روابط فرااجتماعی به برخی افراد کمک کرد تا با یک دوره طولانی تماس اجتماعی محدود کنار بیایند.
در نهایت، از آنجایی که دوستان و خانواده می توانند بدون حسادت با همان شخصیت رسانه ای درگیر روابط فرااجتماعی شوند. بحث در مورد این روابط فرااجتماعی متقابل می تواند روابط اجتماعی را تقویت کند. علاوه بر این، از آنجایی که طرفداران اغلب جوامع آنلاین یا حضوری ایجاد میکنند که به اجراکنندگان، شخصیتها و دیگر چهرههای رسانهای خاص اختصاص داده شده است. روابط فرا اجتماعی نیز میتواند کاتالیزوری برای شکلگیری روابط واقعی با دیگران باشد.
آیا رسانه های اجتماعی روابط فرا اجتماعی را تغییر می دهند؟
تا به امروز، اکثر مطالعات در مورد پدیده های فرا اجتماعی بر فیلم و تلویزیون متمرکز شده است. در حالی که رسانه های جدید کمتر از یک پنجم تحقیقات را مورد توجه قرار داده اند.
با این وجود، رسانه های جدید و به ویژه رسانه های اجتماعی قطعاً ماهیت روابط فرا اجتماعی را تغییر داده اند. نکته جالب این است که آیا توانایی برقراری ارتباط مستقیم و احتمالاً با یک چهره رسانهای آنلاین ممکن است روابط فرا اجتماعی را اجتماعیتر کند یا خیر. به عنوان مثال، اگر یک طرفدار از طریق توییتر با بازیگر مورد علاقه خود پیام های مستقیم رد و بدل کند. این رابطه جنبه اجتماعی پیدا می کند.
در نتیجه، استور پیشنهاد کرده است که روابط فرا اجتماعی و اجتماعی باید در امتداد یک پیوستار عمل کنند. در انتهای اجتماعی طیف، افرادی هستند که ما به طور منظم در زندگی روزمره با آنها ارتباط برقرار می کنیم و در انتهای فرا اجتماعی افراد رسانه ای هستند که به آنها دسترسی نداریم، مانند شخصیت های تخیلی یا مجریانی که درگذشته اند.
در بین این دو حالت افراطی، روابط با افراد مشهور است که فرد پتانسیل تعامل با آنها را در زندگی واقعی یا آنلاین دارد.
این می تواند به شکل ملاقات با یک ستاره پاپ بعد از کنسرت یا برخورد با یک بازیگر در حین خرید در هالیوود باشد، اما ظهور رسانه های اجتماعی احتمال دسترسی طرفداران به افراد مشهور مورد علاقه خود را به صورت آنلاین افزایش داده است.
به عنوان مثال، هنگامی که یک کاربر رسانه به یک پست توسط مجری مورد علاقه خود در توییتر پاسخ می دهد، ممکن است مجری با لایک کردن یا توییت مجدد پیام خود، آنها را تأیید کند. محققان پیشنهاد کردهاند که در این شرایط، رابطه بین طرفدار و مجری همچنان باید فرا اجتماعی تلقی شود، زیرا علیرغم شناخت اجتماعی توسط چهره رسانه، کاربر رسانه هنوز دسترسی مستقیم به آنها را ندارد.
با این وجود، پیروی از یک چهره رسانه ای مورد علاقه در رسانه های اجتماعی می تواند روابط فرا اجتماعی کاربران رسانه را با آنها عمیق تر کند.
سخن نهایی سایکو درمان
روابط فرا اجتماعی کاملاً طبیعی است و حتی می تواند تأثیر مثبتی بر رفاه افراد داشته باشد. با این حال، روابط فرا اجتماعی بهترین مکمل یا مکملی برای روابط اجتماعی و نیازهای اجتماعی افراد است. در حالی که داشتن روابط فرا اجتماعی اشکالی ندارد، آنها نباید جایگزین روابط و تعاملات واقعی، حضوری شوند.
منابع :
- Liebers N, Schramm H. Parasocial Interactions and Relationships with Media Characters–An Inventory of 60 Years of Research. Communication Research Trends. 2019;38(2):4-31.
- Horton D, Wohl RR. Mass Communication and Para-Social Interaction: Observations on Intimacy at a Distance. Psychiatry. 1956;19(3):215-229. doi:10.1080/00332747.1956.11023049
- Giles DC. Parasocial Interaction: A Review of the Literature and a Model for Future Research. Media Psychol. 2002;4(3):279-305. doi:10.1207/s1532785xmep0403_04
- Dibble JL, Hartmann T, Rosaen SF. Parasocial Interaction and Parasocial Relationship: Conceptual Clarification and a Critical Assessment of Measures. Hum Commun Res. 2015;42(1):21-44. doi:10.1111/hcre.12063
- Stever GS. Processes of Audience Involvement. In: Stever GS, Giles DC, Cohen JD, Myers ME. Understanding Media Psychology. 1st ed. New York: Routledge; 2021:183-204.
- Giles D. Psychology Of The Media. Basingstoke: Palgrave Macmillan; 2010.
- Hu M. The influence of a scandal on parasocial relationship, parasocial interaction, and parasocial breakup. Psychol Pop Media Cult. 2016;5(3):217-231. doi:10.1037/ppm0000068
- Eyal K, Cohen J. When Good FriendsSay Goodbye: A Parasocial Breakup Study. J Broadcast Electron Media. 2006;50(3):502-523. doi:10.1207/s15506878jobem5003_9
- Stever GS. How do parasocial relationships with celebrities contribute to our development across the lifespan?. In: Shackleford KE, ed. Real Characters: The Psychology Of Parasocial Relationships With Media Characters. 1st ed. Santa Barbara: Fielding University Press; 2020:119-144.
- Stever GS. Fan Behavior and Lifespan Development Theory: Explaining Para-social and Social Attachment to Celebrities. J Adult Dev. 2011;18(1):1-7. doi:10.1007/s10804-010-9100-0
- Branch SE, Wilson KM, Agnew CR. Committed to Oprah, Homer, or House: Using the investment model to understand parasocial relationships. Psychol Pop Media Cult. 2013;2(2):96-109. doi:10.1037/a0030938
- Sanderson J. “You Are All Loved so Much”: Exploring relational maintenance within the context of parasocial relationships. Journal of Media Psychology: Theories, Methods, and Applications. 2009;21(4):171-182. doi:10.1027/1864-1105.21.4.171
- Stever GS, Lawson KE. Twitter as a way for celebrities to communicate with fans: Implications for the study of parasocial interaction. North American Journal of Psychology. 2013;15(2):339-354.