طرحواره در روانشناسی : تعاریف و مثالهای طرح واره
طرحواره یک ساختار شناختی است که به عنوان چارچوبی برای دانش فرد در مورد افراد، مکان ها، اشیاء و رویدادها عمل می کند. طرح واره ها به افراد کمک می کنند تا دانش خود را از جهان سازماندهی کنند و اطلاعات جدید را درک کنند. در حالی که این میانبرهای ذهنی برای کمک به ما در درک مقدار زیادی از اطلاعاتی که روزانه با آن ها مواجه می شویم مفید هستند، همچنین می توانند تفکر ما را محدود کرده و منجر به ایجاد کلیشه ها شوند.
نکات کلیدی : طرح واره
- طرحواره یک بازنمایی ذهنی است که ما را قادر می سازد دانش خود را در دسته بندی ها سازماندهی کنیم.
- طرحواره ها به ما کمک می کنند تا تعاملات خود را با جهان ساده کنیم. آنها میانبرهای ذهنی هستند که هم می توانند به ما کمک کنند و هم به ما آسیب بزنند.
- ما از طرحواره های خود برای یادگیری و فکر کردن سریعتر استفاده می کنیم. با این حال، برخی از طرحوارههای ما نیز ممکن است کلیشههایی باشند که باعث میشوند اطلاعات را به اشتباه تفسیرو یا به خاطر بیاوریم .
- طرحوارهها انواع مختلفی دارند، از جمله طرح واره های شی، شخص، اجتماعی، رویداد، نقش و خود.
- با کسب اطلاعات بیشتر، طرحواره ها اصلاح می شوند. این فرآیند می تواند از طریق جذب یا تطبیق رخ دهد.
طرحواره : تعریف و مبدا
اصطلاح طرح واره اولین بار در سال 1923 توسط ژان پیاژه روانشناس رشد معرفی شد. پیاژه یک نظریه مرحله ای از رشد شناختی را ارائه کرد که از طرحواره ها به عنوان یکی از اجزای اصلی آن استفاده می کرد. پیاژه طرحواره ها را به عنوان واحدهای اساسی دانش تعریف کرد که به تمام جنبه های جهان مربوط می شود. او پیشنهاد کرد که طرحوارههای مختلف از نظر ذهنی در موقعیتهای مناسب به کار گرفته میشوند تا به افراد کمک کنند هم اطلاعات را درک و هم تفسیر کنند. از نظر پیاژه، رشد شناختی به دستیابی فرد به طرحواره های بیشتر و افزایش ظرافت و پیچیدگی طرحواره های موجود بستگی دارد.
توصیف
مفهوم طرحواره بعداً توسط روانشناس فردریک بارتلت در سال 1932 توصیف شد. بارتلت آزمایشاتی را انجام داد که چگونگی تأثیر طرحواره ها را در حافظه افراد از رویدادها آزمایش کرد. او گفت که مردم مفاهیم را در ساختارهای ذهنی سازماندهی می کنند که او طرحواره نامیده است. او عنوان کرد که طرح واره ها به مردم کمک می کنند تا اطلاعات را پردازش و به خاطر بسپارند. بنابراین هنگامی که فردی با اطلاعاتی مواجه می شود که با طرحواره موجود او مطابقت دارد، آن را بر اساس آن چارچوب شناختی تفسیر می کند. با این حال، اطلاعاتی که با یک طرح موجود مطابقت ندارند فراموش خواهند شد.
نمونه هایی از طرحواره ها
به عنوان مثال، زمانی که انسان کودک است، ممکن است طرح واره ای برای یک سگ ایجاد کند. آنها می دانند که سگی روی چهار پا راه می رود، مودار است و دم دارد. وقتی کودک برای اولین بار به باغ وحش می رود و ببری را می بیند، ممکن است در ابتدا فکر کند که ببر نیز یک سگ است. از دیدگاه کودک، ببر با طرحواره آنها برای یک سگ مطابقت دارد.
والدین کودک ممکن است توضیح دهند که این ببر، یک حیوان وحشی است. سگ نیست چون پارس نمی کند، در خانه مردم زندگی نمی کند و برای غذای خود شکار می کند. پس از یادگیری تفاوت بین ببر و سگ، کودک طرحواره سگ موجود خود را اصلاح می کند و طرحواره ببر جدیدی ایجاد می کند.
همانطور که کودک بزرگتر می شود و در مورد حیوانات بیشتر می آموزد، طرحواره های حیوانی بیشتری ایجاد می کند. در همان زمان، طرحوارههای موجود آنها برای حیواناتی مانند سگ، پرندگان و گربهها برای تطبیق با اطلاعات جدیدی که در مورد حیوانات میآموزند، اصلاح میشوند. این فرآیندی است که تا بزرگسالی برای انواع دانش ادامه می یابد.
انواع طرحواره ها
نوعهای مختلفی از طرحواره ها وجود دارد که به ما در درک دنیای اطرافمان، افرادی که با آنها تعامل داریم و حتی خودمان کمک می کنند. انواع طرحواره ها عبارتند از:
- طرحواره های شی، که به ما کمک می کنند اشیاء بی جان را درک و تفسیر کنیم، از جمله اینکه اشیاء مختلف چیست و چگونه کار می کنند. به عنوان مثال، ما طرحی داریم که درب چیست و چگونه از آن استفاده کنیم. طرح درب ما همچنین ممکن است شامل زیرمجموعه هایی مانند درب های کشویی، درب های صفحه ای و درب های گردان باشد.
- طرح واره های مختلف، که برای کمک به درک افراد خاص ایجاد می شوند. به عنوان مثال، طرح واره یک فرد برای کسی که دارای اهمیت است، شامل شکل ظاهری فرد، نحوه عمل آنها، آنچه که دوست دارند و دوست ندارند و ویژگی های شخصیتی آنها خواهد بود.
- طرحواره های اجتماعی، که به ما کمک می کند بفهمیم در موقعیت های اجتماعی مختلف چگونه رفتار کنیم. به عنوان مثال، اگر فردی قصد دیدن یک فیلم را دارد، طرحواره فیلم او درک کلی از نوع موقعیت اجتماعی را که هنگام رفتن به سینما انتظار دارد، به او ارائه می دهد.
- طرحوارههای رویداد، که اسکریپتها نیز نامیده میشوند، که شامل توالی اعمال و رفتارهایی است که فرد در طول یک رویداد معین انتظار دارد. به عنوان مثال، زمانی که فردی برای دیدن یک فیلم می رود، پیش بینی می کند که به سینما برود، بلیط خود را بخرد، صندلی خود را انتخاب کند، تلفن همراه خود را خاموش کند، فیلم را تماشا کند و سپس از سالن خارج شود.
- طرحواره های خود، که به ما کمک می کند خودمان را درک کنیم. آنها بر آنچه می دانیم در مورد اینکه الان چه کسی هستیم، در گذشته چه کسی بودیم و در آینده می دانیم تمرکز می کنند.
- طرحواره های نقش، که انتظارات ما را از نحوه رفتار یک فرد در یک نقش اجتماعی خاص در بر می گیرد. به عنوان مثال، ما از یک گارسون انتظار داریم که گرم و خوش برخورد باشد. در حالی که همه پیشخدمتها به این شکل عمل نمیکنند، طرح ما انتظارات ما را از هر پیشخدمتی که با آنها تعامل داریم تعیین میکند.
اصلاح طرحواره
همانطور که مثال ما از تغییر طرحواره کودک از سگ خود پس از برخورد با ببر نشان می دهد، طرحواره ها را می توان اصلاح کرد. پیاژه پیشنهاد کرد که وقتی اطلاعات جدیدی از دنیای اطراف ما می آید، با تنظیم طرحواره هایمان رشد فکری داشته باشیم.
طرح واره ها را می توان از طریق :
یکسان سازی، فرآیند به کارگیری طرحواره هایی که از قبل داریم برای درک چیزهای جدید.
انطباق، فرآیند تغییر یک طرحواره موجود یا ایجاد طرحی جدید به این دلیل که اطلاعات جدید با طرحوارههایی که قبلاً دارد مطابقت ندارد.
تاثیر بر یادگیری و حافظه
طرحوارهها به ما کمک میکنند تا به نحو مؤثری با جهان تعامل داشته باشیم. آنها به ما کمک می کنند اطلاعات دریافتی را دسته بندی کنیم تا بتوانیم سریعتر یاد بگیریم و فکر کنیم. در نتیجه، اگر با اطلاعات جدیدی مواجه شویم که با طرحواره موجود مطابقت دارد، میتوانیم آن را با حداقل تلاش شناختی به طور مؤثر درک و تفسیر کنیم.
با این حال، طرحوارهها همچنین میتوانند بر آنچه که به آن توجه میکنیم و نحوه تفسیر اطلاعات جدید تأثیر بگذارند. اطلاعات جدیدی که با یک طرحواره موجود مطابقت دارد، احتمالاً توجه افراد را به خود جلب می کند. در واقع، افراد گهگاه اطلاعات جدید را تغییر میدهند یا تحریف میکنند تا راحتتر در طرحوارههای موجود آنها قرار گیرد.
مطالعات
علاوه بر این، طرحواره های ما بر آنچه به یاد می آوریم تأثیر می گذارد. محققان ویلیام اف. بروور و جیمز سی. ترینز این را در مطالعه ای در سال 1981 نشان دادند. آنها به طور جداگانه 30 شرکت کننده را به اتاقی آوردند و به آنها گفتند که این فضا دفتر بازپرس اصلی است. آنها در دفتر منتظر ماندند و بعد از 35 ثانیه به اتاق دیگری منتقل شدند. در آنجا، به آنها دستور داده شد که هر آنچه را که در مورد اتاقی که در آن منتظر بودند به خاطر بسپارند فهرست کنند.
یادآوری اتاق توسط شرکت کنندگان برای اشیایی که در طرح آنها از یک دفتر کار می کردند بسیار بهتر بود، اما آنها در به خاطر سپردن اشیایی که نمی توانستند موفق شوند. با طرح آنها مطابقت ندارد به عنوان مثال، اکثر شرکت کنندگان به یاد داشتند که دفتر یک میز و یک صندلی دارد، اما تنها هشت نفر جمجمه یا تابلوی اعلانات اتاق را به خاطر می آورند. علاوه بر این، نه شرکتکننده ادعا کردند که کتابهایی را در دفتر دیدهاند، در حالی که در واقع کتابهایی وجود نداشتند.
چگونه طرح واره ها ما را به مشکل می اندازند
مطالعه برویر و ترونز نشان میدهد که ما چیزهایی را که در طرحوارههایمان جا میگیرند متوجه میشویم و به یاد میآوریم، اما چیزهایی را که نمیتوانند نادیده میگیریم و فراموش میکنیم. علاوه بر این، وقتی خاطره ای را به یاد میآوریم که طرحواره خاصی را فعال میکند، ممکن است آن خاطره را طوری تنظیم کنیم که با آن طرحواره سازگاری بیشتری داشته باشد.
بنابراین در حالی که طرحواره ها می توانند به ما کمک کنند تا اطلاعات جدید را به طور موثر یاد بگیریم و درک کنیم، گاهی اوقات ممکن است این فرآیند را از مسیر خارج کنند. به عنوان مثال، طرحواره ها می توانند منجر به تعصب شوند. برخی از طرحوارههای ما کلیشهها، ایدههای تعمیمیافته درباره کل گروههای مردم خواهند بود. هر زمان که با فردی از گروه خاصی مواجه می شویم که کلیشه ای درباره او داریم، انتظار داریم رفتار او در طرحواره ما جا بیفتد. این می تواند باعث شود که ما اعمال و نیات دیگران را اشتباه تفسیر کنیم.
ذکر یک مثال
به عنوان مثال، ممکن است فکر کنیم هر فردی که سالخورده است از نظر روانی در معرض خطر است. اگر با یک فرد مسن تر ملاقات کنیم که تیزبین و فهیم است و در یک گفتگوی فکری محرک با او شرکت کنیم، این کلیشه ما را به چالش می کشد. با این حال، به جای تغییر طرحواره خود، ممکن است به سادگی باور کنیم که فرد روز خوبی را سپری کرده است. یا ممکن است زمانی را در طول مکالمه خود به یاد بیاوریم که به نظر می رسید فرد در به خاطر سپردن یک واقعیت مشکل دارد و زمانی که قادر به یادآوری کامل اطلاعات بود بقیه بحث را فراموش می کند. وابستگی ما به طرحوارههایمان برای سادهسازی تعاملاتمان با دنیا ممکن است باعث شود که کلیشههای نادرست و آسیبرسان را حفظ کنیم.
منابع :
- Brewer, William F., and James C. Treyens. “Role of Schemata in Memory for Places.” Cognitive Psychology, vol. 13, no. 2, 1981, pp. 207-230. https://doi.org/10.1016/0010-0285(81)90008-6
- Carlston, Don. “Social Cognition.” Advanced Social Psychology: The State of the Science, edited by Roy F. Baumeister and Eli J. Finkel, Oxford University Press, 2010, pp. 63-99
- Cherry, Kendra. “The Role of a Schema in Psychology.” VeryWell Mind, 26 June 2019. https://www.verywellmind.com/what-is-a-schema-2795873
- McLeod, Saul. “Jean Piaget’s Theory of Cognitive Development.” Simply Psychology, 6 June 2018. https://www.simplypsychology.org/piaget.html
- “Schemas and Memory.” Psychologist World. https://www.psychologistworld.com/memory/schema-memory
موضوع طرحواره به نظرم یکی از موضوعات تخصصی در روانشناسی هست . مقالتون عالی بود . 👌👌