زونيساميد (Zonisamide) ابتدا براى درمان اختلالات تشنجى اختراع شد ، اما بعدها معلوم گشت در درمان اختلال دوقطبى ، چاقى ، و اختلال بينج ايتينگ نيز مؤثر واقع مى شود .
عمليات فارماكولوژيك
زونيساميد (Zonisamide) كانال هاى سديم را مسدود مى كند و ممكن است فعاليت دوپامين و سروتونين را به اندازه ى بسيار اندكى تقويت كند . همچنين ، كربنيك آنهيدراز را مهار مى كند . طبق بعضى گزارش ها ، اين دارو احتمالاً كانال هاى سديم را نيز مسدود مى كند . زونيساميد توسط سيستم CYP3A كبدى متابوليزه مى شود ، و به اين ترتيب ، مواد و داروهايى كه فعاليت متابوليك آنزيم ها را افزايش مى دهند . مثل كاربامازپين ، الكل ، و فئوباريتال ، دفع اين ماده را تسريع مى كنند و باعث مى شوند از مقدار دارو در بدن كاسته شود . زونيساميد در متابوليسم ساير داروها تأثير نمى گذارد . نيمه عمر آن طولانى است ( 60 ساعت ) ، بنا بر اين مى توان به آسانى با فقط يك دوز در روز مصرف شود ( ترجيحاً شب ها ) .
مقاله روانپزشکی پیشنهادی : تیاگابین
موارد استفاده زونيساميد
عمده ى مصرف زونيساميد درمان اختلالات تشنجى تعميم يافته و تشنج هاى پارشيال ( فوكال ، موضعى ) غيرقابل كنترل است . در روان پزشكى ، مطالعات كنترل شده نشان داده اند كه اين دارو در چاقى و اختلال بينج ايتينگ مؤثر واقع مى شود . آزمايش هاى كنترل نشده نشان داده اند كه در اختلال دوقطبى ، مخصوصاً مانيا ، مفيد واقع مى شود . با اين حال براى اين مورد مصرف به مطالعات بيشترى نياز است .
عوارض جانبى زونيساميد
زونيساميد يك سولفوناميد است و بنا بر اين باعث دانه هاى پوستى ( بثورات ) كشنده ، و به هم موردن تعادل مواد در خون مى شود كه مى تواند به مرگ منجر شود هر چند اين عارضه ها به ندرت روى مى دهند . در تقريباً 4% بيماران سنگ كليه به وجود مى آيد .
رايج ترين عوارض جانبى عبارتند از :
- خواب آلودگى ،
- نقص شناختى ،
- اينسومنيا ،
- آتاكسيا ،
- نيستاگموس ،
- پارسته زيا ،
- نابهنجارى هاى گفتارى ،
- يبوست ،
- اسهال ،
- تهوع ، و
- خشكى دهان ،
كاهش وزن نيز يك عارضه ى جانبى رايج است . و به همين دليل ، بعضى بيماران كه در طول درمان با داروهاى سايكوتروپيك افزايش وزن يافته اند از آن براى كاهش وزن استفاده مى كنند . بيمارانى كه در كنترل كردن اشتها و رفتارهاى خورد و خوراكى خود به طور دايم مشكل دارند نيز از اين دارو به عنوان درمان استفاده مى كنند . زنان باردار و مادران شيرده نبايد از زونيساميد استفاده كنند .
تعاملات دارويى
زونيساميد مانع فعاليت ايزوآنزيم هاى CYP نمى شود و باعث فعال شدن تعاملات دارويى نيز نمى شود . بازدارنده هاى كربنيك آنهيدراز نبايد با زونيساميد تركيب شوند زيرا خطر ايجاد سنگ كليه ( ناشى از افزايش سطح اوره در خون ) افزايش مى يابد .
تداخل در تست هاى آزمايشگاهى
زونيساميد مى تواند سطح آنزيمى به نام آلكالين فسفاتاز در كبد ، و همچنين ، سطح نيتروژن و كرياتينين در اوره ى خون را بالا ببرد .
دوز و دستورالعمل هاى بالينى
زونيساميد در كپسول هاى 100 و 200 mg موجود است . در صرع ، دامنه ى دوز مصرفى 100 تا 400 mg در روز است . در دوزهاى بالاى 300 mg عوارض جانبى با شدت بيشترى مشاهده مى شوند . به علت طولانى بودن نيمه عمر اين دارو ، زونيساميد را مى توان روزى يك بار تجويز كرد .
منبع : خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک داروهای روانپزشکی