توپيرامات
توپيرامات ( با مارك تجارى Topamax ) از داروهای روانپزشکی ابتدا به عنوان يك داروى ضدتشنج طراحى شد . بعدها معلوم گشت كه در درمان انواع اختلالات روانى و عارضه هاى نورولوژيك مفيد واقع مى شود .
عمليات فارماكولوژيك
توپيرامات (Topiramate) آثار GABA – ارژيك دارد ( عمليات يا GABA را تقويت مى كند ) و مقدار GABA در مغز را افزايش مى دهد . فراهمى زيستى آن به صورت خوراكى 80 % است و خوردن غذا به همراه آن در عملكرد اين دارو تأثير چندانى نمى گذارد . ميزان اتصال آن به پروتئن هاى خون 15% است . و حدود 70% اين دارو از طريق كليه ها دفع مى شود . در صورت خوب كار نكردن كليه ها ، دفع توپيرامات تا 50% كاهش مى يابد. و بنابراين ، از مقدار دوز بايد كاسته شود . نيمه عمر اين دارو حدود ٢٤ ساعت است .
موارد استفاده توپيرامات
توپيرامات عمدتاً به عنوان يك داروى ضدصرع مورد استفاده قرار مى گيرد. و معلوم شده است كه وقتى به تنهايى براى درمان بيماران مبتلا به اختلالات تشنجى به كار مى رود نسبت به پلاسيبو ( دارونما ) بهتر عمل مى كند .
از اين دارو براى پيشگيرى از ميگرن ، كمك به ترك سيگار ، سندروم هاى درد ( مثلاً ، درد در قسمت پايين كمر ) ، PTSD ، و ترمور ( لرزش ) بدون دليل مشخص ، نيز مصرف مى شود . طبق بعضى گزارش ها ، اين دارو به كاهش وزن منجر مى شود و به همين دليل از آن براى مبارزه با افزايش وزن ناشى از تعداد زيادى داروهاى سايكوتروپيك استفاده شده است .
سایر موارد استفاده
از توپيرامات براى مبارزه با چاقى و همچنين در درمان بوليميا نروزا و اختلال بينج ايتينگ نيز استفاده شده است . رفتارهاى خود جرحى در افراد مبتلا به اختلال شخصيت مرزى ( بوردرلاين ) نيز با استفاده از اين دارو ممكن است كاهش يابد .
توپيرامات در درمان اختلالات سايكوتيك هيچگونه فايده اى ندارد يا فايده ى آن بسيار اندك است . در يك مطالعه ، همراه كردن توپيرامات با بوپروپيون ( با مارك تجارى Wellbutrin ) تا اندازه اى در افسردگى دوقطبى مؤثر واقع شد. اما آزمايش هاى دو سر كور و كنترل شده با گروه دارونما نشان نداد كه استفاده از توپيرامات به تنهايى مى تواند از مانياى حاد در بزرگسالان بكاهد.
عوارض جانبى توپيرامات
رايج ترين عوارض جانبى توپيرامات شامل اينها هستند : انواع پارسته زيا ( احساس مور مور شدن ، قلقلك ، سوزش ، يا سوزن سوزن شدن ) ، كاهش وزن ، خواب آلودگى ، آنوركسيا ، سرگيجه ، و مشكلات حافظه. گاهى بيمار در حس چشايى دچار مشكلاتى مى شود .
در بسيارى موارد ، عوارض جانبى ملايم تا متوسط هستند. و از طريق كاهش دوز مى توان آن را بهبود داد . تا كنون گزارش نشده است كه بيماران در اثر اوردوز اين دارو فوت كرده باشند . اين دارو مى تواند تعادل صحيح بين مواد اسيدى و بازى در خون را مختل كند. ( از مقدار بى كربنات در سرم ( پلاسماى ) خون بكاهد ) ، و اين موضوع ممكن است به انواع آريتمى قلبى ، و تشكيل سنگ هاى كليه در تقريباً 15% بيماران منجر شود . بيماران مصرف كننده ى اين دارو بايد تشويق شوند تا به مقدار هر چه بيشترى مايعات بنوشند .
معلوم نيست كه اين دارو از پلاسنتا ( جفت ) عبور مى كند يا در شير مادر حضور دارد يا نه . و زنان باردار يا مادران شيرده بايد از مصرف آن خوددارى كنند .
تعاملات دارويى توپيرامات
توپيرامات در عمليات بعضى ديگر داروهاى ضدتشنج اختلال ايجاد مى كند . توپيرامات ممكن است غلظت فنى توئين را به 25% و غلظت اسيد والپروئيك را به 11% برساند . اما در غلظت كاربامازپين ، فئوباربيتال ( با مارك تجارى Luminal ) ، يا پريميودون تأثير نمى گذارد .
در صورت تجويز توپيرامات به همراه كاربامازپين يا فنى توئين ، غلظت توپيرامات ممكن است 40% تا 48% كاهش يابد . توپيرامات نبايد به همراه ساير بازدارنده هاى آنهيدراز كربنيك ، مثل استازولاميد ( با مارك تجارى Diamox ) ، يا دى كلرفناميد ( با مارك تجارى Daranide ) مصرف شود. زيرا اين كار مى تواند خطر ايجاد سنگ كليه يا مشكلات مرتبط با قلب ( تعريق و هايپرترميا ( افزايش شديد دماى بدن ) را افزايش دهد .
تداخل در تست هاى آزمايشگاهى
توپيرامات در تست هاى آزمايشگاهى هيچگونه تداخل ايجاد نمى كند.
دوز و دستورالعمل هاى بالينى
توپيرامات به صورت قرص هاى بدون خط 25 ، 100 ، و 200 ميلى گرمى موجود است. ( قرص هاى بدون خط را نبايد به دو يا چند قسمت كوچكتر تقسيم كرد ) . براى كاهش تأثير منفى در توانايى شناختى و پيشگيرى از خواب آلودگى و بى حالى ، دوز توپيرامات به تدريج و در مدت بيش از ٨ هفته به تدريج افزايش مى يابد.
تا به حداكثر 200 mg دو بار در روز برسد . توپيرامات off – lable معمولاً به صورت داروى كمكى استفاده مى شود . دوز آغازين 25 mg قبل از خواب است ، در صورت نياز و در صورت تحمل شدن ، مى توان هر هفته 25 mg به آن اضافه كرد . دوزهاى بالاتر از 400 mg ظاهراً به افزايش اثربخشى منجر نمى شوند . بيمار مى تواند همه ى دوز را قبل از خواب بخورد تا در اثر خاصيت خواب آورى آن بهتر بتواند بخوابد . بيماران مبتلا به نارسايى كليوى بايد دوز را به نصف برسانند .
منبع : خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک داروهای روانپزشکی