افسردگی تنفسی : تعریف ، علائم ، تشخیص و درمان هیپوونتیلاسیون
افسردگی تنفسی (هیپوونتیلاسیون) چیست؟
تعریف : افسردگی تنفسی که به عنوان سندرم هیپوونتیلاسیون یا هیپوونتیلاتوری نیز شناخته می شود، احتباس (حبس کردن) غیرطبیعی دی اکسید کربن در خون به دلیل تبادل ضعیف دی اکسید کربن و اکسیژن در ریه ها است.
تنفس آهسته و کم عمق مشخصه این اختلال تنفسی است که گاهی به 8 تا 10 تنفس در دقیقه می رسد. تعداد تنفس طبیعی بین 12 تا 20 تنفس در دقیقه است.
در طول تنفس طبیعی، خون اکسیژن استنشاقی را به تمام بافت های بدن می رساند در حالی که دی اکسید کربن را از طریق ریه ها به عنوان یک ماده زائد خارج می کند.
با افسردگی تنفسی، بدن نمی تواند دی اکسید کربن را به طور موثر حذف کند و در نتیجه، دی اکسید کربن با اکسیژن کمی برای عملکرد بدن در دسترس است.
شرایط پزشکی که بر مغز و عملکرد سیستم عصبی مرکزی تأثیر می گذارد می تواند باعث افسردگی تنفسی شود. شرایط سلامتی مانند سکته مغزی یا آپنه خواب (وقفهٔ تنفسی در خواب) می تواند باعث کاهش تهویه شود. همچنین می تواند ناشی از داروها و سایر موادی باشد که عملکرد مغز را مختل می کند.
اگر فردی تحت درمان پزشکی قرار نگیرد، افسردگی شدید تنفسی می تواند منجر به کاهش ضربان قلب، حمله قلبی، حمله تنفسی، آسیب مغزی، کما یا مرگ شود.
علائم افسردگی تنفسی
نشانه های هیپوونتیلاسیون بسته به شدت بیماری متفاوت است. علائم اولیه می تواند خفیف و غیر اختصاصی باشد مانند:
-
بی حالی و خستگی
-
خواب آلودگی در طول روز
-
تنفس آهسته و کم عمق
-
افسردگی
-
تنگی نفس
اگر علائم قبلی برطرف نشود، شدت بیماری می تواند با علائم زیر افزایش یابد:
-
گیجی
-
سرگردانی
-
اختلال بینایی و سردرد
-
تنفس سخت در حین فعالیت و عدم تحرک
-
کبود شدن لب ها، انگشتان دست و پا
-
افزایش خواب آلودگی و خستگی در طول روز
-
مشکل در بیدار ماندن و خواب طولانی شبانه
-
تشنج
-
مکث های غیر طبیعی طولانی بین نفس ها که به عنوان آپنه شناخته می شود
-
حالت تهوع
-
صداهای غیر طبیعی تنفس
-
کاهش آگاهی و شناخت
تشخیص
مهم است که برای تشخیص درست افسردگی تنفسی و دریافت درمان با پزشک خود تماس بگیرید.
پزشک از شما سوالاتی در مورد علائم و داروهایی که در حال حاضر مصرف می کنید می پرسد. سپس پزشک با معاینه فیزیکی تشخیص بیشتری داده و آزمایشاتی را برای تعیین علت آن انجام می دهد. این تست ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
-
اشعه ایکس قفسه سینه
-
تست عملکرد ریه
-
غربالگری ادرار
-
غربالگری الکل و سایر سموم
-
آزمایش گاز خون که میزان دی اکسید کربن و اکسیژن خون را به همراه نسبت اسید/باز اندازه گیری می کند.
-
آزمایش خون هماتوکریت و هموگلوبین که تعداد گلبول های قرمز موجود برای حمل اکسیژن را اندازه گیری می کند
-
تست پالس اکسیمتری سطح اکسیژن در جریان خون شما را اندازه گیری می کند
-
سی تی اسکن و ام آر آی برای بررسی سکته یا تومور
-
مطالعه خواب برای تشخیص اختلالات مرتبط با خواب
-
تست عملکرد تیروئید برای تعیین کم کاری تیروئید، که یکی از دلایل بالقوه چاقی است و در نتیجه به کاهش تهویه کمک می کند.
-
آزمایش الکتروکاردیوگرافی (ECG) برای تعیین علائم فشار قلب و سایر اختلالات
-
آزمایش الکتروانسفالوگرام (EEG) برای بررسی الگوهای الکتریکی در مغز برای شرایطی مانند تشنج، آسیب های سر، تومورهای مغزی و صرع.
-
آزمایش سطح آمونیاک برای تعیین سطح آمونیاک در خون
علل
برخی از شرایط سلامتی می توانند باعث افسردگی تنفسی شوند که بر سرعت تنفس تأثیر می گذارد. هنگامی که این اتفاق می افتد، ریه ها نمی توانند به طور کامل تهویه کنند.
اختلالات عصبی عضلانی
افراد مبتلا به اختلالات عصبی عضلانی می توانند به دلیل ضعف ماهیچه های تنفسی و کنترل ضعیف عضلات، تنفس سریع و کم عمق داشته باشند، حتی اگر تکانه تنفس عصبی دست نخورده باقی بماند.
در اختلالات عصبی عضلانی، تهویه در طول خواب، به ویژه خواب REM کاهش می یابد و باعث بدتر شدن هیپوونتیلاسیون می شود.
خواب REM : نوعی خواب که در فواصل زمانی شب اتفاق می افتد و با حرکات سریع چشم، رویا دیدن و حرکت بدنی بیشتر و نبض و تنفس سریعتر مشخص می شود.
ناهنجاری های دیواره قفسه سینه
بدشکلی های دیواره قفسه سینه که در شرایطی مانند کیفو سکولیوز و فیبروتوراکس مشاهده می شود، به دلیل محدودیت های فیزیکی ناشی از ناهنجاری ها، می تواند با سرعت تنفس طبیعی و عملکرد ریه تداخل داشته باشد.
چاقی
چاقی شدید در برخی افراد می تواند منجر به هیپوونتیلاسیون شود که به عنوان سندرم چاقی-هیپوونتیله (OHS) شناخته می شود.
اضافه وزن در اطراف گردن، شکم و دیواره قفسه سینه نفس کشیدن را برای بدن سخت تر می کند. این بر تکانه تنفس مغز تأثیر می گذارد و منجر به دی اکسید کربن بیش از حد در خون می شود، اما اکسیژن کافی ندارد.
آسیب مغزی
آسیب های مغزی می تواند با توانایی مغز برای کنترل عملکردهای اساسی مانند تنفس تداخل ایجاد کند. اختلال در رفلکس ساقه مغز و هوشیاری پس از آسیب مغزی می تواند باعث هیپوونتیلاسیون شود.
آپنه خواب
افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب (OSA) با مسدود شدن راه های هوایی یا فروپاشی آنها در طول شب که منجر به هیپوونتیلاسیون می شود، برای نفس کشیدن تلاش می کنند.
برای افراد مبتلا به آپنه خواب مرکزی (CSA)، راه های هوایی مسدود نمی شوند، اما تنفس به دلیل ناهنجاری در شکل دیواره قفسه سینه یا ریه های آنها بیش از حد سفت می شود. این می تواند منجر به افسردگی تنفسی شود.
بیماری مزمن ریه
در واقع بیماری مزمن ریه مانند بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) و فیبروز کیستیک منجر به مسدود شدن راه های هوایی با انسداد شدید می شود و می تواند باعث کاهش تهویه شود.
بیماری های عصبی
باید گفت که بیماری های عصبی زمینه ای از جمله شرایطی مانند حوادث عروقی مغز، تروما، آسیب های سر و رشد غیر طبیعی بافت ها می توانند باعث هیپوونتیلاسیون شوند که به عنوان هیپوونتیلاسیون آلوئولار مرکزی شناخته می شود که بر عملکرد تنفسی سیستم عصبی مرکزی تأثیر می گذارد.
سطوح آمونیاک بالا
مشکلات ژنتیکی یا بیماری اکتسابی کبدی مانند سیروز، عملکرد کبد را مختل می کند و می تواند سطح آمونیاک خون را افزایش دهد. این همچنین به عنوان هیپرآمونمی شناخته می شود و بر تنفس تأثیر می گذارد و باعث افسردگی تنفسی می شود.
دارو
دوزهای زیاد از برخی داروها نیز می تواند باعث افسردگی تنفسی یا افزایش خطر آن شود. برخی از داروها می توانند به عنوان یک عارضه جانبی منجر به کاهش تهویه شوند.
برخی از مواد با عملکرد مغز تداخل می کنند و سیستم عصبی مرکزی را تحت فشار قرار می دهند که باعث کند شدن حرکت تنفسی می شود.
این داروها و مواد عبارتند از:
-
آرام بخش ها
-
مواد مخدر
-
مواد افیونی
-
الکل
-
باربیتورات ها
-
بنزودیازپین ها
درمان افسردگی تنفسی
درمان افسردگی تنفسی بسته به علت آن متفاوت است. گزینه های درمانی عمدتاً با هدف اصلاح اختلال زمینه ای و بهبود تهویه انجام می شود.
درمان ها و داروهایی که معمولاً برای درمان افسردگی های تنفسی استفاده می شوند عبارتند از:
-
اکسیژن درمانی، که گاز اکسیژن را برای پشتیبانی از تنفس تحویل می دهد
-
دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی – ایروی (CPAP) یا فشار مثبت دو سطحی راه هوایی (BiPAP) برای باز نگه داشتن راه های هوایی هنگام خواب
-
جراحی برای اصلاح بد شکلی قفسه سینه
-
کاهش وزن شامل جراحی و دارو
-
داروهای استنشاقی برای باز کردن راه های هوایی و درمان بیماری های ریوی مداوم
-
تهویه مکانیکی
-
مایع درمانی داخل وریدی یا خوراکی
اگر دارو باعث کاهش تهویه شود، قطع دارو اغلب می تواند تنفس طبیعی را باز گرداند.
اگر مصرف بیش از حد داروهای آرام بخش باعث تضعیف تنفسی شود، سم زدایی ضروری است. پزشکان از آن برای معکوس کردن اثر مصرف بیش از حد از داروها استفاده خواهند کرد.
هایپوونتیلاسیون در مقابل هایپرونتیلاسیون
Hypoventilation با Hyperventilation متفاوت است. هایپرونتیلاسیون زمانی است که بیش از حد سریع نفس میکشید و بازدم بیشتری نسبت به آنچه وارد میکنید بازدم میکنید.
این منجر به کاهش سطح دی اکسید کربن در خون می شود که برعکس هیپوونتیلاسیون است که در طی آن بدن شما نمی تواند به طور موثر دی اکسید کربن را حذف کند.
گاهی اوقات ممکن است به نظر برسد که یک فرد دارای تهویه بیش از حد است، اما در واقع ممکن است نفس های کم عمق زیادی بکشد و کم تهویه شود.
جلوگیری
در صورت تشخیص افسردگی تنفسی، درمان مهم است. در صورت عدم درمان، هیپوونتیلاسیون می تواند منجر به عوارض سلامتی تهدید کننده زندگی از جمله مرگ شود.
از همه علل هیپوونتیلاسیون نمی توان پیشگیری کرد، مانند مواردی که در اثر تصادف یا بیماری ناگهانی ایجاد می شوند. با این حال، در برخی موارد، راه هایی برای کاهش بروز افسردگی تنفسی وجود دارد، مانند نظارت بر کودکانی که داروهای تجویزی مصرف میکنند، نظارت بر کسانی که از داروهای آرام بخش و داروهای مخدر استفاده می کنند، اجتناب از آرام بخش ها یا مواد مخدر و اجتناب از مصرف بیش از حد الکل.
افسردگی تنفسی می تواند در زندگی عادی شما اختلال ایجاد کند. اما با تشخیص زودهنگام و درمان، می توان این وضعیت را مدیریت کرد تا از هرگونه عوارض بعدی برای سلامتی شما جلوگیری کند.
منابع :
- Vazquez-Sandoval A, Huang EJ, Jones SF. Hypoventilation in neuromuscular disease. Semin Respir Crit Care Med. 2009;30(3):348-358.
- Asehnoune K, Roquilly A, Cinotti R. Respiratory management in patients with severe brain injury.Critical Care. 2018;22(1):76.
- Muza RT. Central sleep apnoea-a clinical review. J Thorac Dis. 2015;7(5):930–937. doi:10.3978/j.issn.2072-1439.2015.04.45
- Taylor-Cousar JL. Hypoventilation in cystic fibrosis. Semin Respir Crit Care Med. 2009;30(3):293-302.
- Renzetti AD, Harris BA, Bowen JF. Influence of ammonia on respiration.Journal of Applied Physiology. 1961;16(4):703-708.
استفاده کردیم. مطلبی بسیار مفید و کمیاب در سایت های فارسی. من ۲۱ سالمه و سال هاست درگیر این بیماری هستم.امیدوارم بتونم از پس این بیماری بر بیام.